Διδάσκων: Χάρης Ράπτης

 

Η μελέτη της σχέσης ψυχολογίας και μέσων αποτελεί το αντικείμενο του νεοσύστατου εκείνου θεματοκεντρικού κλάδου της ψυχολογίας (ήδη ενταγμένου στα προγράμματα σπουδών κυρίως των αμερικανικών και βρετανικών τμημάτων επικοινωνίας) που ακούει στο όνομα «ψυχολογία των μέσων» (media psychology), και ο οποίος, ενσωματώνοντας θεωρητικές και μεθοδολογικές αρχές από ευρύτερους κλάδους (π.χ. γνωσιακή, κοινωνική και αναπτυξιακή ψυχολογία), αλλά και πορίσματα προερχόμενα από την επιστήμη της επικοινωνίας και τις μιντιακές σπουδές, εξετάζει τις επιδράσεις των μέσων στο επίπεδο της ανθρώπινης συμπεριφοράς, ατομικής και συλλογικής. Ωστόσο, για να κατανοήσουμε πληρέστερα και σε μεγαλύτερο βάθος τη διασύνδεση του ψυχικού, εν γένει, με το μιντιακό, θα χρειαστεί επιπλέον να συμπληρώσουμε την ψυχολογική προσέγγιση με πιο ψυχαναλυτικές προσεγγίσεις, που εκκινούν από έναν διασταλτικό ορισμό των μέσων ως ασυνείδητων διαπλαστικών δομών τόσο της υποκειμενικότητας όσο και του κοινωνικού δεσμού. Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι, όποτε κι αν αναλύουμε συσκευές, τεχνολογίες ή τάξεις συμβόλων ως προς τη μιντιακή τους διάσταση, ερχόμαστε συγχρόνως αντιμέτωποι με την ιστορική κατάσταση και εμβέλεια ενός εσαεί διαφεύγοντος «μιντιακού ασυνειδήτου». Το «μιντιακό ασυνείδητο», δηλαδή ο λανθάνων χαρακτήρας των ίδιων των μιντιακών δομών, συνιστά τον τόπο συνάντησης του ψυχικού με το μιντιακό, τον οποίο θα εξερευνήσουμε και θα χαρτογραφήσουμε με τη βοήθεια, αφ’ ενός, της ψυχανάλυσης, φροϋδικής και λακανικής, και, αφ’ ετέρου, μεταλακανικών και μεταδομιστικών θεωριών των μέσων (π.χ. Kittler).

Ενδεικτική Βιβλιογραφία
- Giles, D., Media Psychology, Νέα Υόρκη, Routledge, 2009.
- Καββαθάς, Δ. και Χ. Ράπτης (επιμ.), «Ψυχανάλυση και θεωρίες των μέσων», στο περ. αληthεια, τχ. 4-5, άνοιξη 2010, σσ. 13-253.
- Kittler, F., Γραμμόφωνο, κινηματογράφος, γραφομηχανή, μτφρ. Τ. Σιετή, επιμ. Δ. Καββαθάς, Αθήνα, νήσος, 2005.
- Sundar, S. Sh. (επιμ.), The Handbook of the Psychology of Communication Technology, Wiley Blackwell, 2015.